Trồng Rau Làm Vườn Sổ tay nhà làm vườn
Hướng dẫn chi tiết kỹ thuật thủy canh (phần 15)
Điểm cơ bản của hệ thống này là lớp nền luôn giữ được độ ẩm cần thiết cho cây phát triển và khả năng thoát nước cũng hợp lý để có được sự thông thoáng trong vùng rễ. Tuy nhiên đòi hỏi này không phải lúc nào cũng được dễ dàng thực hiện. Độ thoáng khí có khi còn kém hiệu quả hơn so với các hệ thống kín, do kích thước hạt mịn (khả năng giữ nước cao) và do mức lưu thông dịch kém nên ít có oxy được hấp thu vào dung dịch. Trong thực tế, trồng cây trên nền cát thường được tưới từ 1 – 3 lần/ngày, tùy thuộc vào thời tiết và giai đoạn phát triển của cây. Dải giới hạn độ ẩm giữa quá khô (làm khô lá) và quá ướt (làm thiếu hụt oxy) có lẽ sẽ giải thích được tại sao trồng cây trên nền cát chưa bao giờ mang lại kết quả cao, ít nhất trong các điều kiện cạnh tranh để trồng cây kinh doanh so với kỹ thuật trồng trong nước (Steiner, 1976).
Vật liệu truyền thống để chế tạo khay trồng trên cát là bê tông cốt thép phủ sơn trơ hoặc nhựa epoxy bảo vệ sự ăn mòn của khay dung dịch mang tính axit. Còn có thể sử dụng các vât liệu khác như sợi thủy tinh, gỗ dán phủ sợi thủy tinh, gỗ thường quét nhựa asphan và các tấm amiăng. Để hạ giá thành, người ta còn nhúng tấm polyetylen (dày ít nhất 0,1 mm) thường ghép hai lớp để giảm thiểu mức rò rỉ. Đặt màng chất dẻo lên nền cát và đỡ các cạnh bằng gỗ, bêtông … (Collins và Jensen, 1983). Cũng có thể dùng màng polyvinyl clorua đen dày 0,2 mm (Schwärt, 1968). Nền được xẻ rãnh, phân cách bằng màng chất dẻo và đổ đầy cát đã được áp dụng ở Israel và một số nơi. Tuy nhiên kiểu nền này có nhược điểm, rất khó phát hiện và xử lý rò rỉ, và khó khăn đáng kể là sâu bệnh dễ có điều kiện xâm nhập vào đất.
Tưới dung dịch dinh dưỡng lên nền. Việc thoát nước được thực hiện nhờ các ống đặt trên nền hoặc ở hai bên thành. Dung dịch dinh dưỡng được kiểm soát đơn giản nhờ hệ thống pha loãng tỷ lệ, do vậy không cần thùng chứa lớn để chứa dung dịch dinh dưỡng pha loãng.
Hệ thống đòi hỏi phải được thoát nước tốt, kể cả ở các thành bên và đáy. Người ta thường dùng các ống thoát nước có sẵn trên thị trường, chúng được làm bằng chất dẻo và đậy bông thủy tinh ở đầu. Cũng có thể dùng các ống đường kính ít nhất 4 cm, khoan lỗ dưới đáy dọc theo chiều dài.
Máng được thiết kế có độ dốc về phía đầu ra. Collin và Jensen đưa ra độ dốc tối thiểu là 15 cm so với chiều dài 35 m của nền (hoặc 0,43%), còn Schwarz cho biết độ dốc là 0,5%. Chiều rộng nền từ khoảng 0,8 m đối với cây trồng hàng đôi như cà chua đến 1,2 m đối với cây mọc thấp, kể cả hoa. Độ sâu lớp nền thay đổi theo loại chất nền được sử dụng. Jensen và Collin cho biết chiều dày tối thiểu của lớp nền là 25 cm; lớp nền nông hơn sẽ gây khó khăn cho việc tưới tiêu. Schwarz cho biết chiều sâu lớp nền có thể lên tới 40 cm khi sử dụng cát có đường kính hạt 0,3 đến 1,0 mm và không nhỏ hơn 35 cm. Cần chiều sâu lớp nền thích hợp vì phần chất nền thấp hơn sẽ bão hòa nước do vậy trở thành môi trường nghèo dinh dưỡng dối với sự phát triển của rễ. Sử dụng lớp nền sâu hơn đảm bảo không bị ngập nước sau khi tưới.
Với nền cát đòi hỏi hàng năm phải định kỳ khử trùng để loại trừ sâu bệnh phát sinh từ đất (kể cả giun tròn). Hoá chất được sử dụng khử trùng là dung dịch formanđehyt loãng (1%) và canxi hoặc natri hypoclorit ( 0,3 đến 1,0%); dung dịch được giữ ở lớp nền trong 24 h, sau đó rửa lớp nền 3 đến 4 lần. Bề mặt lớp nền được phủ kín bằng tấm polyetylen trước khi bắt đầu xử lý. Cẩn thận trọng khi sử dụng bất cứ hoá chất nào vì rất nguy hiểm cho công nhân và cây trồng xung quanh. Đặc biệt là metyl bromua, thuốc xông dạng khí hiệu quả cao nhưng rất nguy hiểm; một số quốc gia cấm sử dụng loại hoá chất này, cần thực hiện lời khuyên của chuyên gia và thực hiện tất cả các biện pháp phòng ngừa cần thiết. Sử dụng metyl bromua có thể xuất hiện dư lượng chất bromua trong cây thực phẩm nên phải thêm phần chi phí cho khử trùng. Điểu đó dẫn tới trồng theo truyền thống trong đất được thay thế bằng cách trồng trong các chất nền như than bùn và các chất xơ hoặc trong một số trường hợp trồng trong dung dịch. Đó là những vấn đề đang được cân nhắc trong nghề làm vườn ở Châu Âu và Mỹ.
