Thảo dược cho mùa lạnh

Sử dụng thảo dược để phòng bệnh đường hô hấp là điều cần được khuyến khích để bảo vệ sức khỏe. Ít người biết rằng chính chất tinh dầu hiện diện trong cây cỏ mang lại lợi ích cho chúng ta trong việc phòng các bệnh đường hô hấp là bệnh có tỷ lệ tăng cao vào những ngày giao mùa hơi se lạnh.

Nhiều công trình nghiên cứu đã chứng minh tinh dầu có tác dụng giảm đau, giảm co thắt, giúp khí huyết lưu thông, một số trường hợp nó làm cho hưng phấn, thư thái tinh thần, sảng khoái nhờ mùi thơm, thường dùng để chữa nhức đầu, sổ mũi, ho, cảm lạnh, hắt hơi, cảm cúm, sát trùng, kháng khuẩn, khi xoa tinh dầu sẽ làm kích thích hệ mạch máu ngoại biên chống đau nhức, tan máu bầm. Tinh dầu còn trị được các bệnh tiêu hóa, ăn uống không tiêu, đau bụng, tiêu chảy.
Cách đơn giản nhất là dùng dạng hãm với nước sôi hoặc trà. Các thảo dược hay dùng:

1. Bạc hà (Mentha arvensis)

Lá bạc hà có chứa nhiều Mentol, có vị cay, tính mát, tác dụng hạ sốt, làm ra mồ hôi, làm dịu các cơn đau hầu họng, dịu cơn ho, sát trùng, Có thể dùng lá tươi hoặc khô (5-10g), hãm nước sôi, hoặc rượu bạc hà (gồm 50g lá, 50g tinh dầu, rượu 1 lít) mỗi lần uống 5-10 giọt pha trong nước ấm, ngày uống 2-3 lần, chữa cảm cúm, nhức đầu, sổ mũi, sốt, đau họng, đau bụng, tiêu chảy. Nước xông bạc hà phối hợp chung với các dược liệu khác như tràm, hương nhu, ngũ trảo, lá sả…rất hiệu quả với cảm cúm, sổ mũi, viêm đường hô hấp.

2. Bạch đàn (Eucalyptus globulus), còn gọi là cây Khuynh diệp

Theo y học cổ truyền, lá bạch đàn có tác dụng hạ nhiệt, diệt vi khuẩn, diệt ký sinh trùng, long đờm, khi dùng lá sắc nước uống hoặc hãm nước sôi với liều 3-4 lá trong 1 ly nước, ngày uống 3-5 lần, sẽ chữa được các bệnh thuộc đường hô hấp như viêm phế quản cấp và mãn, cảm cúm, ho, hen suyễn.

3. Gừng (Zingiber officinale)

Mùi thơm đặc biệt, vị cay, tính ấm. Nếu bạn bị cảm, với các triệu chứng khó chịu như đau rát cổ họng, ho nhiều và đau tức ngực, hãy thử dùng 1-2 tách trà gừng ấm pha với ít nước cốt chanh và mật ong. Chắc chắn bệnh cảm sẽ nhanh chóng rời khỏi bạn bởi sự kết hợp của 3 loại thuốc dân gian vừa có tác dụng kháng viêm, chữa ho và làm sạch cổ họng, giữ ấm cơ thể.

Cách dùng: – gừng tươi (sinh khương) giã lấy nước uống, ngày 6-10g, – rượu gừng 10%, ngày uống 2-5ml, – xirô gừng (phối hợp quả chanh, củ sả mỗi thứ 10g, muối 5g và đường đủ cho 100ml, ngâm trong 3 ngày, lọc vào lọ kín, uống chữa ho, ngày 2 lần, mỗi lần 1-2 muỗng canh.
Tần dầy lá, còn gọi là Húng chanh, rau tần, rau thơm lông (Coleus amboinicus), dùng lá, cây được trồng làm gia vị và dùng làm thuốc. Theo y học cổ truyền, rau tần có tác dụng thanh nhiệt, tiêu độc, lợi phế, trừ đờm, giải cảm, phát hãn. Dùng tươi (5-10 lá) mỗi ngày, có thể dùng riêng hoặc phối hợp với các vị khác như gừng, bạc hà, tràm, tía tô, củ sả…nhai sống với tí muối, giã lấy nước uống hoặc hãm nước sôi, hoặc chưng với tắc, vỏ quýt, gừng, đường phèn, chữa ho, viêm họng, khan tiếng, cảm cúm, sổ mũi. Đem nấu chung với các loại lá khác làm thuốc xông chữa cảm, ngạt mũi, đau họng, sốt cao.

4. Tràm (Mellaleuca leucadendron)

Nhân dân hay dùng để uống thay nước trà nên còn được gọi tên là chè đồng hay chè cay. Theo y học cổ truyền, lá Tràm có vị cay, tính ấm, mùi thơm dễ chịu, tác dụng làm ra mồ hôi, trừ thấp, giảm đau. Thường dùng cành lá tươi sắc hoặc hãm nước sôi uống với liều 20g trong 1 lít, chữa các chứng sổ mũi, hắt hơi, ngạt mũi, nhức đầu, sốt, đau nhức mình mẩy, ho có đờm, ăn uống không tiêu.

5. Sả (Cymbopogon citratus)

Các bài thuốc dân gian cổ truyền đều có nhắc đến công dụng của trà sả. Trà sả có công dụng chữa cảm lạnh và ho bằng cách kết hợp lá sả non, mật ong, hạt tiêu, quế, nước cốt chanh và lá bạc hà. Loại trà sả hỗn hợp này giúp thông mũi họng, khiến người bệnh dễ hít thở hơn, giữ ấm toàn thân và làm dịu cơn ho trong mùa lạnh rất tốt.
Cam thảo, vị thanh, ngọt nhẹ và lành tính. Từ lâu cam thảo đã được sử dụng như một loại dược liệu chữa bệnh hữu hiệu, nhiều gia đình cũng giữ cam thảo để làm trà giảm ho mùa lạnh. Trà cam thảo có thể dùng riêng không cần kết hợp với các loại thảo mộc khác mà vẫn có tác dụng kháng khuẩn, trị ho, tiêu đờm.
Chú ý:
+ Vì tinh dầu là chất dễ bay hơi nên khi sắc các dược thảo có tinh dầu cần sắc nhanh và uống lúc thuốc còn ấm để tăng tác dụng của thuốc.
+ Một vài tinh dầu có tác dụng gây tê tại chỗ (mentol) có thể gây ức chế hô hấp và làm ngưng thở nên cần chú ý khi sử dụng cho trẻ nhỏ, vì vậy để hạn chế các tác dụng phụ khi sử dụng tinh dầu nguyên chất, người ta bào chế dưới dạng viên nang mềm để tiện lợi cho người dùng.

DS Lê Kim Phụng-t4ghcm.org.vn