Thật giả sâm Ngọc Linh

Vào trang tìm kiếm trên Internet gõ cụm từ khoá: Mua bán sâm Ngọc Linh chúng ta dễ dàng gặp hàng trăm địa chỉ giới thiệu bán loại sâm quý này. Hà Nội có, Tp. Hồ Chí Minh, miền Trung, Tây Nguyên.. đâu đâu cũng có. Tất cả những người rao bán trên mạng ai cũng khẳng định mình bán sâm thật, bày cách phận biệt sâm thật, sâm giả. Ai cũng khoe mình mua được sâm thật, nhưng sâm thật lấy ở đâu ra?

Suốt thời gian qua, nhiều người vì có nhu cầu đối với loại dược liệu này phải lâm cảnh tiền mất tật mang. Chị Đinh Thị Nguyệt, ở Pleiku (Gia Lai) nhờ người mua hộ gần 1kg sâm Ngọc Linh để biếu người thân hết 18 triệu đồng. Nhưng khi gửi biếu cho người thân ở Hà Nội, họ ngay lập tức trả về với lời trách móc “Không tặng thì thôi, chứ đừng tặng sâm giả!?”. Khiến mối quan hệ của chị Nguyệt bị đổ vỡ.

Năm 2012 chị Hoàng Thị Thanh Xuân ở phường An Phú quận 2 TP. Hồ Chí Minh có chuyến công tác lên Kon Tum. Người lái xe taxi sau khi thao thao giới thiệu các loại ẩm thực và đặc sản Tây Nguyên cuối cùng kết luận:  Nếu mua đặc sản, đáng giá nhất chỉ có sâm Ngọc Linh.

Nghe sâm Ngọc Linh đã lâu, nay nghe giới thiệu, chị Xuân càng háo hức. Người lái xe đưa chị đi sâu vào một bản làng thuộc huyện Đăk Glei cách chân núi Ngọc Linh vài chục cây số. Đây là nơi duy nhất trên thế giới có loài sâm quý giá này sinh sống, nên gọi sâm Ngọc Linh là vậy.

Chủ nhà là một người đàn ông người Xê-đăng, nói không rành tiếng Kinh. Ông ta đưa ra một gùi nhỏ có chứa củ sâm. Ông nói tại thành phố Kon Tum loại sâm này có giá trung bình 40 triệu đồng/kg là người mua đi bán lại, ở đây ông đi đào được chỉ bán 25 triệu đồng.

Mừng vì mua hàng tận gốc, chắc chắn thật, chị lấy ngay 1 ký và còn thưởng cho người lái xe 500 ngàn đồng. Sau khi mang về nhà ngâm rượu, mấy tháng sau lấy uống thì rượu có vị chát đắng, cay sè, nóng rát. Vừa nuốt xuống, cổ họng chồng chị bị ngứa không chịu nổi. Trong ruột lại cồn cào khó chịu. Hoảng quá, chồng chị ngay trong đêm đến bác sĩ. Thì ra, họ đã bị quả lừa, mua phải sâm Ngọc Linh giả là củ rấy rừng!

Theo tìm hiểu của các phóng viên, từ năm 2010 trong quá trình điều tra 2 vụ trộm gần 1.600 gốc sâm Ngọc Linh của Cty TNHH MTV Lâm nghiệp Đăk Tô, Kon Tum, Công an tỉnh Kon Tum đã phát hiện một đường dây tiêu thụ sâm Ngọc Linh giả. Công an Kon Tum đã tạm giữ hành chính đối với ông Nguyễn Đình Ký trú tại thôn Măng Đen, xã Đắc Long, huyện Kon Plông, Kon Tum, khi ông đang tiêu thụ khoảng 2kg sâm Ngọc Linh giả với giá 4 triệu đồng/kg.

Ông Ký khai đã mua số sâm này của ông Hồ Văn Hùng trú tại 230 Hùng Vương, TP.Kon Tum. Ông Hùng nói là mua của bà Hà Thị Tố Nga trú tại khối 7, thị trấn Đắc Tô, Kon Tum. Còn bà Nga thì nói số sâm đó do một phụ nữ tên Bình ở ngoài Bắc cung cấp…

Những người mua bán sâm Ngọc Linh khắp các nơi đều cho rằng mình bán sâm Ngọc Linh thật. Tuy nhiên, qua tìm hiểu của các phóng viên, một người sau khi từ giã việc mua bán sâm giả này tiết lộ: Trên thị trường hiện nay 99,9% đều không phải sâm Ngọc Linh mà là Tam thất Vũ Điệp! Đây là loại cây rất nhiều ở các tỉnh phía Bắc và Vân Nam Trung Quốc và chỉ có giá khoảng 800.000đ/kg, người nào muốn mua chỉ cần gọi điện, đặt hàng là người ta gởi cả tấn theo xe đò mang vào. Tam Thất cùng họ với sâm Ngọc Linh, về củ, hoa, lá và trong thành phần củ này cũng có một số hoạt chất giống sâm Ngọc Linh.

Tuy nhiên Tam thất Vũ Điệp mỗi năm tăng trưởng từ 7-10 đốt, trong khi sâm Ngọc Linh chỉ tăng 1 đốt. Ở nơi xuất phát chẳng ai tin dùng nhưng khi đưa vào Tây Nguyên, Tam thất Vũ Điệp nghiễm nhiên trở thành sâm Ngọc Linh được bán đủ giá. Rẻ thì vài triệu đồng/kg, trước đây khi chưa được nhận diện, có người bán với giá 30-50 triệu đồng/kg. Những ngày giáp tết Nguyên Đán do nhu cầu mua làm quà ra Thủ đô biếu xén, có người đã phải mua với giá 70 triệu đồng/kg.

Hiện nay, không một gia đình người đồng bào nào ở Kon Tum hay Quảng Nam có thể tìm được 1kg sâm Ngọc Linh tự nhiên/năm. Giỏi lắm họ chỉ tìm được năm ba củ, vài lạng trong những lần xuyên rừng gặp may. Bên cạnh đó, sâm Ngọc Linh là loài mà chuột và nhiều loại thú gặm nhấm ở rừng rất nghiện, vì thế, chúng sẽ không bỏ qua trước khi con người tìm thấy!

Trong khi đó, trồng sâm Ngọc Linh để khai thác được cần từ 10 năm trở lên. Hiện nay ở Kon Tum có 2 cơ sở trồng sâm là Công ty CP Sâm Ngọc Linh Kon Tum trồng khoảng 150 ha và Cty TNHH MTV Lâm Nghiệp Đăk Tô trồng 8 ha. Cả 2 đều đang nhân giống, chưa đến giai đoạn thu hoạch. Người dân ở Kon Tum hay Quảng Nam trồng sâm cũng chỉ là manh mún rải rác, chưa thành thương phẩm như những người bán sâm đại trà ba hoa.

Vì sao nguồn sâm Ngọc Linh trong tự nhiên cạn kiệt, sâm trồng chưa có trên thị trường mà muốn cần mua bao nhiêu sâm cũng có như vậy?

Năm 1973 khi “cây thuốc giấu” của người Xê Đăng được dược sĩ Đào Kim Long phát hiện trên dãy Ngọc Linh, núi cao thứ 2 ở nước ta và cao nhất Trường Sơn, loài đốt trúc nhân sâm này nhanh chóng được loan truyền ra ngoài cộng đồng người Xê Đăng.

Tại Kon Tum một thời người ta khai thác sâm này như khai thác cá biển. Người người đào sâm nấu nước uống, bán, đổi rau, đổi muối.

Công dụng sâm Ngọc Linh chắc ai quan tâm đều đã biết: Bồi bổ sức khoẻ, kéo dài sự tươi trẻ, tăng cường sức đề kháng, tăng cường sinh lực phái mạnh…Hơn 50 luận án tiến sĩ lấy sâm Ngọc Linh làm đối tượng nghiên cứu. Loài sâm này được xếp trên cả sâm Cao Ly.

Qua xác thực, khả năng kháng ung thư của sâm Ngọc Linh là rất tốt. Một trường hợp u não giai đoạn 3, sau khi phẫu thuật ở bệnh viện Chợ Rẫy năm 2011, tiếp đến là nhiều lần xạ trị, trong thời gian đó sử dụng đều đặn mỗi ngày 1 lát sâm Ngọc Linh, đến nay đã hơn 2 năm, sức khoẻ của bệnh nhân này vẫn bình thường, đi lao động hàng ngày. Một trường hợp khác ở Kon Tum bị ung thư vú, sau khi phẫu thuật và xạ trị, mặc dù đã lớn tuổi nhưng sức khoẻ của chị rất tốt nhờ sử dụng đều đặn sâm Ngọc Linh từ nhiều năm qua.