Trà vi bách bệnh chi dược

Người xưa có câu “Trà vi bách bệnh chi dược” – Trà là thứ thuốc có thể chữa trăm thứ bệnh! Đây là loại nước uống truyền thống và không thể thiếu của người Việt Nam, Nhật Bản, Trung Quốc… Trà tươi, trà khô (trà xanh, trà đen) đã trở nên quen thuộc với người dân nước ta, từ nông thôn đến thành thị… Uống trà còn là một thú ẩm thực thanh tao, một nét văn hóa truyền thống của nhiều dân tộc.

1. Công dụng chữa bệnh của trà

Ở Nhật, từ thế kỷ 15, trà đạo đã được nâng lên thành một nghệ thuật đặc sắc. Người Nhật xem việc uống trà là một phương thức chữa bệnh vô sinh hữu hiệu, một phép rèn luyện, vệ sinh tinh thần bổ ích. Đến với trà đạo, bạn có thể rũ bỏ được mọi toan tính, lo âu phiền muộn, tạo lập sự yên bình tâm hồn! Trong trà tươi có chứa nhiều polyphenol, catechin, cafein, theophylin, tanin. Ở trà xanh, vitamin C có khá nhiều còn ở trà đen hầu như không còn. Nước trà xanh còn chứa Rutoside có tác dụng tốt hơn cả vitamin E. Tổ chức sức khỏe Hoa Kỳ đã công bố một kết quả nghiên cứu từ nhiều năm: “Nước trà có thể bảo vệ sức khỏe con người, chống lại các bệnh tim mạch và ung thư”. Catechin có nhiều trong trà có tính chất kháng ung thư, chống đông máu trong lòng mạch, hạ cholesterol, hạ huyết áp… Loại dược thảo này có tác dụng làm giảm các bệnh tim mạch và tai biến mạch máu não, ngăn chặn sự phát triển của các tế bào ung thư đường tiêu hóa, ung thư phổi, ung thư vòm họng… Đây cũng là lần đầu tiên người ta công nhận nước trà có vai trò hàng đầu trong việc chống ung thư. Tạp chí Lancet số 8878 đã đăng kết quả nghiên cứu trong 5 năm trên 865 người tình nguyện có trọng lượng cơ thể và mức hạ huyết áp như nhau. Trong 3 nhóm nghiên cứu, nhóm dùng trà nhiều nhất có tỷ lệ tử vong do các bệnh tim mạch và các cơn nhồi máu cơ tim ít nhất. Ngoài tác dụng phòng và chữa bệnh tim mạch, theo nghiên cứu của Viện virus học Liên Xô (cũ): Nước trà còn có tác dụng dự phòng chống nhiễm virus ở người theo cơ chế kích thích cơ thể tự sản sinh ra interferon nội sinh, là chất có tác dụng tiêu diệt virus. Ở Việt Nam, các nhà khoa học đã áp dụng phương pháp phòng bệnh viêm não Nhật Bản B bằng trà xanh có tác dụng tốt. Ông Sirving Keli thuộc Viện nghiên cứu sức khỏe và môi trường Hà Lan đã chứng minh người uống 5 chén trà trở lên một ngày sẽ có ít nguy cơ bị viêm màng não. Một nghiên cứu cũng đã cho biết các polyphenol có trong nước trà là một chất đặc biệt có thể tiêu diệt các tế bào ung thư và ức chế sự phát triển của ung thư bằng cách hạn chế sự tăng sinh của mạch máu xung quanh chúng. Loại polyphenol có tác dụng nhất là Epigallocatechin gallte (EGCG). Lượng polyphenol còn lại ở trà xanh nhiều hơn ở trà đen do phương pháp chế biến. Theo La Recherche, trà có tác dụng kích thích thần kinh trung ương, giúp tinh thần sảng khoái, trí óc sáng suốt. Chất cafein trong trà còn có tác dụng lợi tiểu, kích thích hô hấp. Một tác dụng đặc biệt nữa của trà là giúp máu lưu thông tốt, có lợi cho những người bị vữa xơ động mạch, tăng huyết áp, thiểu năng tuần hoàn não… Từ những nghiên cứu trên, các nhà khoa học đã đi đến kết luận: Trong trà chứa một số chất chống oxy hóa cần thiết có thể ngăn ngừa được ung thư. Phenylpolyphenol có nhiều trong nước trà, được coi là một trong những chất có tác dụng chống ung thư, chống oxy hóa mạnh tương tự như vitamin C và E. Các chất này có thể quét sạch các gốc tự do – những phần tử không bền vững gây tổn thương cho ADN và màng tế bào. Nước trà có thể phòng chống một số bệnh ung thư như ung thư gan, ung thư dạ dày, có khả năng ức chế việc hình thành chất nitrosamine. Thí nghiệm trên động vật cho thấy, cho chuột uống nước trà thì tỷ lệ mắc ung thư giảm hơn so với nhóm chứng. Nghiên cứu của các nhà khoa học Úc tiến hành tại Trung Quốc cho kết quả, phụ nữ uống trà xanh đều đặn hàng ngày sẽ giảm được 60% khả năng bị ung thư buồng trứng. Kết luận này được các nhà khoa học Trung Quốc đưa ra sau khi tiến hành nghiên cứu ở hơn 900 phụ nữ. Theo các chuyên gia y tế, các loại trà khác cũng tỏ ra hiệu quả nhưng trà xanh có tác dụng mạnh nhất do chứa nhiều chất catechin nhất, sau đó là trà ô long rồi đến trà đen. Các nghiên cứu trước đó đã cho thấy, catechin có thể giúp ngăn ngừa sự phát triển của tế bào ung thư và bảo vệ tế bào khỏe mạnh khỏi bị tổn thương. Trà xanh có thể phòng ngừa được ung thư da; Nếu uống 4 chén trà xanh mỗi ngày có thể ngăn ngừa được ung thư da và nó cũng có hiệu lực tương tự nếu được đưa vào kem bảo vệ da. Một nghiên cứu ở Nhật Bản cho thấy tỷ lệ mắc bệnh ung thư ở Nhật Bản ít hơn ở Mỹ, người ta cho rằng có lẽ do người Mỹ ít uống trà hơn so với người Nhật. Nghiên cứu phối hợp của Mỹ và Viện Ung thư Thượng Hải (Trung Quốc) nhận thấy, nguy cơ bị ung thư dạ dày và thực quản giảm 50% ở người thường xuyên uống trà so với người không dùng đồ uống này. Giáo sư John Weiburger, một trong những người đứng đầu Tổ chức y tế Mỹ cho rằng: “Trà có khả năng làm giảm nhẹ các bệnh tim mạch trên thế giới, đặc biệt là ở những người có nếp sinh hoạt lành mạnh. Trà có tác dụng phòng bệnh, giảm được chi phí hàng triệu đô la để điều trị tim mạch và ung thư”. Hải Thượng Lãn Ông, danh y Việt Nam cũng đã viết:

“Hàng ngày uống nước rất cần, trà xanh giải nhiệt, sinh tán, hóa đàm giải độc, lợi tiểu, tiêu cơm. Váng đầu chóng mặt lại càng được thanh. Uống vừa khoan khoái thần minh…”. Nhưng: “Uống nhiều khó ngủ, thân mình gầy xanh, uống trà lúc đói chẳng lành, hóa tiêu, thận bại, tỳ sinh hư hàn. Nước trà uống lạnh tích đàm, chi bằng uống nóng khi còn bốc hơi”.

2. Những lưu ý khi uống trà

– Sau khi ăn thịt chó, thịt dê không nên uống trà do acid tanic có trong nước trà kết hợp với protein, tạo thành tanalbin có thể gây táo bón và đau bụng…

– Không uống trà vào lúc sáng sớm chưa ăn gì, vì có thể làm tổn thương thận khí.

– Trà có tính hàn nên uống lạnh sẽ gây tích đờm. Do đó nên uống nóng, uống ít. Khi hãm trà nên cho thêm vài lát gừng tươi. – Uống nhiều làm giáng khí, thương khí, thương tinh, mất ngủ.

– Không nên uống trà đặc vào buổi tối.

– Người cao tuổi nếu khí huyết hư nhược, uống nhiều nước trà có thể hại cho tỳ vị, ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe.

BS. QUÁCH TUẤN VINH