Trồng Rau Làm Vườn Sổ tay nhà làm vườn
Cây Ngành ngạnh có tên khoa học Cratoxylon prunifolium Dyer (Cratoxylon pruniflorum Kurtz), thuộc họ Ban Hypericaceae.còn có nhiều tên gọi khác như: lành ngạnh, thành ngạnh, hoàng ngưu trà, cây đỏ ngọn, vàng la, cúc lương… Ngành ngạnh cây nhỏ, có gai ở gốc, cành non có lông tơ, dần trở nên nhẵn, có màu tro, ngọn màu đỏ.
Rau ngành ngạnh được hái từ những đọt lá non của cây, lá rau này có thể ăn sống, mùi vị thơm ngon, chua, chát, kích thích hệ tiêu hóa chữa bệnh rối loạn tiêu hóa.
Trong bữa ăn đạm bạc dân dã của người miền quê huyện Tây Sơn và huyện Phù Mỹ (tỉnh Bình Định), đĩa rau sống sạch bao giờ cũng có rau ngành ngạnh. Loại rau này hiếm khi thấy ở các nơi khác trên đất Bình Định. Rau ngành ngạnh thường mọc hoang ở nhiều tỉnh phía bắc, và ở vùng lưng đồi núi vùng trung du.
1. Mô tả cây ngành ngạnh
Cây nhỏ có gai ở gốc (để tự nhiên cây có thể cao to,cho gỗ), cành non có lông tơ, dần dần trở nên nhẵn và có màu tro. thân phía ngọn có màu đỏ do lông tơ màu đỏ (đỏ ngọn). lá hình mác dài 12-13cm, rộng 35-49mm, mọc đối cuống ngắn 3-5mm, mặt gân chính đỏ đến 1/3, lá non gân lá và lá có màu đỏ đến khi quá nửa. hoa mọc trên những cành ngắn có lông màu tía. quả nang, dài 15mm, rộng 7-8mm. hạt hình trứng dài 6mm, rộng 3mm . Cây mọc hoang tại các tỉnh miền Bắc, nhất là trên các đồi trọc của vùng trung du. còn mọc ở Malaixia. Thường người ta hái lá để pha nước uống và làm thuốc. dùng tươi hay ủ rồi phơi khô mới dùng.
2. Thành phần hóa học trong lá cây ngành ngạnh
Năm 1995, Nguyễn Liêm và cộng sự (Học viện quân y) đã xác định sự có mặt của tanin và flavoniod trong lá ngành ngạnh.
3. Công dụng chữa bệnh từ rau ngành ngạnh
Rau ngành ngạnh kích thích hệ tiêu hóa chống lại những rối loạn tiêu hóa. Rau này còn là loại thuốc trong vườn nhà giúp chữa bệnh nội khoa rất tốt, đặc biệt cho hệ thần kinh.
Theo đông y, ngành ngạnh có vị ngọt vừa, hơi đắng, chua và chát. Khi ăn sống nhai nhỏ cảm thấy dễ chịu, có tác dụng thanh giải nhiệt, dùng lá rau ngành ngạnh non trộn với rau sống, nấu canh chua với cá hoặc thịt gà, ăn rất ngon cơm, giúp tiêu hóa tốt. Lá ngành ngạnh phơi khô cùng với lá vối dùng cho chị em nấu uống sau khi sinh đẻ, giúp ăn ngon cơm, mau đói. Rễ vỏ cây ngành ngạnh phơi khô sắc nước uống chữa ho, khàn cổ. Ngày uống chừng 20 – 30 lá (phơi khô hãm như pha trà uống thường xuyên).
Trong dân gian thường dùng lá rau ngành ngạnh làm thuốc giúp sự tiêu hoá, ăn ngon cơm, hằng ngày hoặc khi yếu đau, sau khi đẻ. Ngày uống chừng 15-30g lá khô dưới hình thức thuốc sắc hay thuốc pha như pha trà. có khi phối hợp với lá vôi nấu nước uống cho tiêu cơm.
Theo BS Trang Xuân Chi/Thanh Niên Online
