Trồng Rau Làm Vườn Sổ tay nhà làm vườn
Các loại rau củ màu vàng cam như cà rốt, bí đỏ ớt ngọt… rất tốt cho sức khỏe, là nguồn cung cấp vi chất dinh dưỡng cần thiết cho hoạt động của cơ thề.
Sắc màu vàng cam của rau củ quả chính là carotene. Phần lớn chất carotene có dạng hoạt tính hiệu quả là beta-carotene, một tiền chất của vitamin A. Lượng carotene ăn vào sẽ được cơ thể chuyển hóa dễ dàng thành vitamin A ở ruột và gan.
1. Tầm quan trọng của vitamin A
Vitamin A rất quan trọng cho quá trình nhìn, phát triển xương, sinh sản, tăng trưởng của cơ thể, điều chỉnh hoạt động của hệ miễn dịch bằng cách tạo bạch cầu chống lại vi trùng và virus gây bệnh. Vitamin A giúp mắt nhìn rõ trong điều kiện ánh sáng kém, giúp phát triển và biệt hóa các tế bào biểu mô ở da, mắt, hô hấp, tiết niệu và ống tiêu hóa, chống nhiễm trùng. Do đó, khi thiếu vitamin A dễ dẫn đến sừng hóa biểu mô giác mạc, có thể gây loét và mù lòa do thiếu vitamin A (gọi là bệnh khô mắt), khô da, dễ nhiễm trùng da, hô hấp…
Mặc dù beta-carotene cũng thuộc nhóm chất tan trong chất béo như vitamin A nhưng lại có tính chất đặc biệt hơn vitamin A.
2.Tác dụng của beta-carotene
Carotene giúp bảo vệ những tế bào cơ thể khỏi bị tổn thương do tia cực tím. Beta-carotene là một chất chống oxy hóa, tương tự như vitamin C, vitamin E, bioflavonoid… đã được chứng minh là có khả năng làm giảm nguy cơ mắc phải nhiều bệnh như tim mạch, ung thư, lão hóa, bệnh sa sút trí tuệ ở người già…
Theo tạp chí HealthDay News của Mỹ, bổ sung chất chống oxy hóa là beta-carotene trong thời gian từ 15 năm trở lên sẽ giúp tăng cường trí nhớ và ngăn ngừa bệnh Alzheimer (bệnh thoái hóa cả não bộ không hồi phục, gây nên chứng sa sút trí tuệ ở người cao tuổi). Chất này cũng góp phần vào quá trình tái tạo da, đem đến làn da tưoi trẻ, đầy sức sống. Việc sử dụng beta- carotene thiên nhiên sẽ làm tăng đáng kể nguồn dự trữ beta-carotene ở da. Các nhà khoa học Đức phát hiện nếu bổ sung beta-carotene hàng ngày trong ít nhất 10 tuần có thể hạn chế tình trạng bỏng da.
3. Ảnh hướng của “quá liều” beta-carotene
Triệu chứng thường gặp của việc ăn quá nhiều cà rốt (chứa nhiều beta-carotene) là da có màu vàng do beta-carotene dư thừa sẽ tồn đọng ở dưới da để dự trữ. Khác với ngộ độc do thừa vitamin A, việc ứ đọng beta-carotene dưới da không phải là ngộ độc nên sẽ không ảnh hưởng gì đến sức khỏe. Gặp tình trạng này, chúng ta chỉ cần ngưng ăn các loại rau củ màu vàng cam một thời gian, thay bàng rau lá xanh hoặc bầu, bí, dưa, đậu, trái cây khác. Khi màu vàng trên da đã giảm thì chỉ nên ăn rau củ vàng cam từ ba đến năm lần mỗi tuần, và ăn thay đổi các loại rau củ quả khác nhau.
Việc sử dụng quá liều beta-carotene cũng có thể làm gia tăng khả năng mắc ung thư phổi ở những người nghiện hút thuốc lá. Một vài nghiên cứu cho thấy nếu sử dụng beta-carotene khoảng 30mg/ngày (gấp 10 lần so vói nhu cầu khuyến nghị) sẽ làm tăng tỷ lệ ung thư phổi và ung thư tiền liệt tuyến, tăng nguy cơ tử vong ở những người nghiện hút thuốc lá. Như vậy, người nghiện
Hút thuốc lá không nên bổ sung beta-carotene thường xuyên liều cao và nên biết cách đọc nhãn hiệu bao bì để hạn chế nguy cơ ung thư phổi.
4. Chế biến thức ăn như thế nào để không bị hao hụt beta-carotene?
Beta-carotene là một chất dễ tan trong chất béo nên ít bị hao hụt khi rửa trong nước, chế biến ở nhiệt độ cao hay ngoài không khí. Tuy nhiên, trong rau củ thường chứa nhiều vitamin khác có thể dễ bị mất đi (như vitamin С). Vì vậy, chúng ta không nên ngâm rau củ quá lâu (ngâm khoảng 15 phút là đủ), ngay trước khi nấu mới gọt vỏ hay cắt nhỏ thực phẩm, luộc nhanh với nước đã sôi và nên ăn lúc còn nóng.
Lương y Đinh Công Bảy- Y học và Sức khỏe
