Trồng Rau Làm Vườn Sổ tay nhà làm vườn
Hẹ thuộc họ hành tỏi nên yêu cầu cần đất tương đối giống với đất trồng hành tỏi. Đất trồng hẹ phải tơi xốp, thoát nước tốt.
1.Đặc điểm sinh học.
Hẹ cũng thuộc họ hành tỏi, tên khoa học là Alinin odorum (L).
Hẹ là cây thân thảo, chiều cao 20 – 50cm. Lá hẹ dài, dày, dáng hơi tròn. Mỗi cây hẹ thường có 4 – 5 lá, lá dài khoảng 20 – 30cm, đầu lá hình mũi kim. Hoa hẹ mọc từ gốc, cuốn hoa dài 15 – 30cm có hình tam giác (3 cạnh). Hoa màu trắng, khi già sẽ cho quả. Quả hẹ có đường kính 3 – 4mm. Hạt hẹ nhỏ, màu đen. Cây hẹ thường ra hoa vào khoảng tháng 6, tháng 8 ra quả từ tháng 8 đến tháng 10.
2.Chế biến.
Các nhà khoa học chứng minh rằng trong hẹ có các chất sunphua, saponin, chất đắng. Có người còn phát hiện ra chất odorin có tác dụng kháng sinh tốt. Trong hạt hẹ có chất ancaloit và saponin. Vì vậy hẹ được dùng để chữa bệnh. Hẹ có tác dụng trị ho, chữa tiêu chảy, chữa cảm cúm. Hẹ tươi ăn
sống hoặc giã nhỏ lấy nước uống có tác dụng rất tốt, hiệu quả của nó tương đương với khi dùng tỏi.
Người ta còn dùng hẹ trong nhiều món ăn. Hẹ có thể thay thế hành. Lá hẹ dùng để muối dưa, làm bánh xèo, bánh tét, bánh trứng… củ hẹ muối chua để ăn cùng với các món nhiều mỡ và ăn trong các món rau sống…
3.Kỹ thuật trồng hẹ.
a.Yêu cầu đất.
Hẹ thuộc họ hành tỏi nên yêu cầu cần đất tương đối giống với đất trồng hành tỏi. Đất trồng hẹ phải tơi xốp, thoát nước tốt.
Đất cày bừa kỹ, phơi ải, đánh luống cao 20 – 30 cm, rộng 1,2 – l,4m. Bón phân cho đất trồng hẹ cũng giống với các cây trong họ hành tỏi. Cần 15 – 20 tấn phân chuồng hoai cho 1 ha. Trồng hẹ cũng theo các hố, mỗi hố cách nhau 20 – 25 cm.
b.Cách trồng hẹ.
* Trồng bằng củ.
Sau khi chuẩn bị đất, bón phân đầy đủ người ta lấy từng củ hẹ (phần gốc cây) ấn xuống lớp đất phủ mặt rồi lấy tay ấn chặt đất lại. Tiếp đó lấy rơm rạ phủ lên luống và tưới nước cho đủ độ ẩm. Nên rào kỹ để tránh gà bới rạ làm hỏng mầm hẹ.
* Trồng bằng hạt.
Trồng bằng hạt có thể gieo trực tiếp vào hố hoặc cũng có thể gieo ra ruộng riêng rồi đem ra cấy lại. Để đảm bảo hạt nảy mầm tốt thì trước khi gieo nên ngâm hạt vào nước ấm (35 – 37°C) trong khoảng 12 tiếng. Sau đó vớt ra trộn đều với tro rồi gieo. Để cho hẹ mọc đều cần tưới ẩm thường xuyên. Một tuần hoặc 10 ngày thì hoà 300 – 500 gam urê để lưới cho 100m2 đất. Nếu hẹ gieo ở ruộng riêng thì khi cây cao 10 – 15cm là có thể đem trồng ở luống.
Hẹ là cây dễ sống nên có thể tỉa đi trồng chỗ khác mà ít ảnh hưởng đển sự phát triển. Sau 7 ngày hoặc một tuần thì tưới lân, kali để cho hẹ phát triển tốt.
c. Chăm sóc hẹ.
Hẹ có khả năng át cỏ cao nên việc làm cỏ cho hẹ khá dễ dàng. Chỉ cần kết hợp một lần tưới phân với nhổ cỏ là được. Làm cỏ phải nhổ tận gốc phơi cho đất khô hoặc vứt đi chỗ khác.
Chăm sóc hẹ quan trọng nhất vẫn là bón phân, xới đất. Hẹ ít bị sâu bệnh nên việc phòng trừ đơn giản. Phải thường xuyên vun gốc, xớt đất để cho đất tơi xốp, cây hẹ lớn nhanh.
Nếu gia đình nào ít đất thì có thể trồng hẹ trong chậu sành, Các bước tiến hành cũng tương tự như trồng ở ruộng. Trồng trong chậu nên đất ít, vì vậy cần tưới phân nhiều hơn.
4.Thu hoạch và lấy giống.
Nếu trồng ở quanh nhà, trong chậu thì có thể thu hoạch quanh năm, còn nếu trồng ở ruộng thì phải thu hoạch theo thời vụ, theo nhu cầu của người tiêu dùng. Thông thường người ta thu hoạch hẹ vào khoảng trước sau tết Nguyên đán.
Nếu chỉ bán lấy lá, người ta cắt ngang thân hẹ (cách gốc 2 – 3cm). Sau khi cắt tiếp tục tưới nước thì hẹ sẽ ra lá non rồi lại phát triển bình thường. Nếu muốn bán cả cây thì phải tỉa từng cây một, sau đó bó thành bó nhỏ đem bán. Nếu có người mua nhiều thì nhổ cả luống để giải phóng đất cho các loại cây khác.
* Để giống.
– Để giống bằng củ:
Giữ lại những cây khoẻ sau khi thu hoạch bón thêm lân, tro bếp; vun gốc, tưới nước để củ phát triển thêm. Chờ cho củ hẹ già, chắc, lá xanh tán bớt thì nhổ cả cụm rồi buộc túm treo lên. Phơi hẹ giống phải phơi trong bóng râm rồi mới phơi nắng. Củ hẹ rất dễ thối nên phải thường xuyên kiểm tra. Không nên dồn củ hẹ thành đống vì dễ làm thối củ.
– Để giống bằng hạt.
Để lại những cây tốt, chăm sóc cho hẹ ra hoa, kết trái. Đợi đến khi quả già thi hái về, chà vỡ quả để lấy hạt. Lấy hạt phơi khô, để nguội rồi cho vào chai lọ đậy -kín để giành cho vụ sau. Phương cách để giống bằng hạt ít được áp dụng vì thời gian đợi chờ cây ra trái kết quả rất lâu, không thể giải phóng đất cho các cây khác.
